Cầu rồng Đà Nẵng
“Đưa chip bán dẫn vào các thiết bị điện tử tiêu dùng cuối thế kỷ 20 đã tạo ra Nhật Bản hóa rồng. Vì vậy, việc đưa chip AI vào các thiết bị điện tử sẽ tạo ra quốc gia nào hóa rồng?” – Bộ trưởng Bộ Thông tin & Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng chia sẻ tại Hội thảo quốc tế “Nguồn nhân
lực bán dẫn Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu”.
Theo Bộ trưởng Bộ Thông tin & Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng, ngành bán dẫn đang làm thay đổi và định hình thế giới chúng ta đang sống. Ngành này đã, đang và sẽ thay đổi mọi mặt đời sống xã hội, thậm chí đe dọa đến an ninh kinh tế, quốc phòng.
Xu thế này sẽ tiếp tục ít nhất đến giữa thế kỷ 21 và Việt Nam đang có lợi thế là trung tâm toàn cầu trong ngành công nghiệp bán dẫn.
Nếu lấy Việt Nam làm trung tâm quay một vòng tròn 4-5 giờ bay thì sẽ bao phủ được tới 80% ngành công nghiệp bán dẫn trên toàn cầu.
Lợi thế về địa lý khi gần các chuỗi cung ứng bán dẫn, lại ổn định về địa chính và nằm trong số các nền kinh tế đang phát triển nhanh đã khiến Việt Nam trở thành điểm sáng cho nhiều tập đoàn quốc tế như Nvidia, Apple.
Bộ trưởng Bộ Thông tin & Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng
Tuy nhiên, điều này chưa phải là lợi thế lớn nhất, vì chính con người Việt Nam mới là yếu tố có thể đưa nền kinh tế “hóa rồng” như
Nhật Bản, nhờ khai thác cơ hội trong ngành bán dẫn.
Thông minh, giỏi toán và khoa học công nghệ
Đến năm 2023, Việt Nam đã giành 266 huy chương trong tổng số 282 lượt thí sinh tham gia Olympic toán học quốc tế (IMO) kể từ năm 1974, trong đó có 69 huy chương vàng, 115 bạc và 82 đồng.
Nếu tính tổng số huy chương vàng trên suốt từ khi IMO tổ chức lần đầu vào năm 1959, Việt Nam đứng thứ 8 trên toàn cầu, xếp trên cả Anh, Đức, Nhật Bản, Singapore, Ấn Độ…
“Người Việt Nam có gen về khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học, rất phù hợp với ngành công nghiệp bán dẫn. Lợi thế về gen không kém phần quan trọng như lợi thế về địa thế chính trị, đây là một lợi thế độc đáo không thể bắt chước”, Bộ trưởng Bộ Thông tin & Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng nói tại
Hội thảo quốc tế “Nguồn nhân lực bán dẫn Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu”.
Với lợi thế không thể bắt chước này, Việt Nam đã đặt mục tiêu đào tạo từ 50.000-100.000 kỹ sư ngành bán dẫn để đáp ứng nhu cầu nhân lực toàn cầu, từ đó tận dụng cơ hội “hóa rồng” như nhà nước Nhật Bản từng làm.
Thực sự, số liệu từ Deloitte cho thấy tổng doanh thu ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu vào năm 2021 mới chỉ hơn 550 tỷ USD, nhưng số liệu này dự kiến sẽ tăng thêm 80% lên hơn 1.000 tỷ USD vào năm 2030. Tuy nhiên, nhân lực vẫn là thách thức lớn nhất hiện nay.
Ví dụ ở Mỹ, Deloitte cho biết có chưa đến 100.000 sinh viên tốt nghiệp đại học chuyên ngành kỹ sư điện hay máy tính hàng năm.
Việt Nam đứng thứ 8 toàn cầu về tổng số huy chương vàng Olympic toán quốc tế
Báo cáo của KPMG cho thấy thế giới sẽ thiếu khoảng 900.000 kỹ sư mới trong ngành bán dẫn trị giá 1.000 tỷ USD từ nay đến năm 2030. Điều này tương đương với 100.000 kỹ sư mới mỗi năm, khiến nhân lực là thách thức lớn nhất của ngành này trong 3 năm tới.
Hàng loạt nền kinh tế đều đang thiếu nhân lực trong lĩnh vực này, như Mỹ thiếu 67.000 kỹ sư bán dẫn, Hàn Quốc cần 50.000 kỹ sư cao cấp. Nhật Bản, Trung Quốc và Liên minh Châu Âu (EU) cũng đều cần khoảng 50.000 kỹ sư để đáp ứng sự phát triển của ngành này.
Cờ đến tay ai người đó phất
Trong Hội thảo quốc tế “Nguồn nhân lực bán dẫn Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu”, tất cả các chuyên gia đều đồng ý rằng cơ hội của ngành bán dẫn là rất lớn và ai cũng nhận thấy điều này, tuy nhiên, vấn đề là ai sẽ tận dụng tối đa ưu thế để hưởng lợi từ lĩnh vực này.
Theo Deloitte, mỗi lao động trong ngành bán dẫn trung bình tạo ra khoảng 275.000 USD doanh thu, cho thấy khả năng làm giàu cho bản thân và quốc gia từ ngành này.
Tuy nhiên, hiện tại 80% số chip bán dẫn vẫn được sản xuất tại Đông Á và hơn 90% quá trình lắp ráp, thử nghiệm và đóng gói diễn ra tại khu vực này.
Rõ ràng trong bối cảnh phương Tây và nhiều nền kinh tế đầu tư hàng ngàn tỷ USD vào việc phát triển ngành bán dẫn, khu vực châu Á nói chung và Việt Nam nói riêng đang đứng trước cơ hội lớn chưa từng có.
Bộ trưởng Bộ Thông tin & Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng cho biết một trong những bước của chiến lược quốc gia trong ngành công nghiệp bán dẫn là biến Việt Nam thành trung tâm (Hub) nhân lực toàn cầu trong lĩnh vực này.
Chính lợi thế về nhân lực sẽ như nam châm thu hút đầu tư, thiết kế, kiểm thử và đóng gói bán dẫn vào Việt Nam.
Thậm chí, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng lao động Việt Nam đứng đầu thế giới về khả năng phát triển các kỹ năng kỹ thuật và đó là lợi thế lớn cho việc xuất khẩu lao động trong ngành bán dẫn.
Chính phủ Việt Nam sẽ ký kết các thỏa thuận với một số quốc gia thiếu nhân lực trong ngành bán dẫn.
Ví dụ, dự án nhà máy chế tạo chip của TSMC tại Arizona, Mỹ, chuyên cung ứng cho Apple và Nvidia đã bị hoãn đến năm 2025 chỉ vì thiếu nhân lực.
Việt Nam hiện có khoảng 240 trường đại học và gần 160 trường có các chuyên ngành đào tạo kỹ thuật, có khả năng chuyển đổi để đào tạo nhân lực ngành bán dẫn. Ngoài ra, Việt Nam còn có 35 cơ sở đào tạo liên quan đến công nghiệp bán dẫn.
Điều này chưa kể đến việc có thể đào tạo thêm từ 600.000-700.000 kỹ sư công nghệ trong ngành bán dẫn để sẵn sàng tham gia vào thị trường.
Trong vòng 20 năm qua, Việt Nam đã đào tạo hàng trăm nghìn lập trình viên, hàng triệu công nhân công nghệ thông tin, điều này đã khẳng định khả năng đào tạo từ 50.000 – 100.000 nhân lực ngành bán dẫn đến năm 2030.
Hội thảo quốc tế “Nguồn nhân lực bán dẫn Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu” được tổ chức ngày 4/5/2024 tại Trường đại học Phenikaa. Đây là trung tâm đào tạo được đánh giá là tốt nhất Đông Nam Á về cơ sở vật chất, cam kết đào tạo 8.000 kỹ sư thiết kế chip và 12.000 kỹ thuật viên bậc cao
có chứng chỉ quốc tế từ nay đến năm 2030.
