Trong năm 2023, ngành phim Việt đã đạt doanh thu lên tới hơn 1.563 tỷ đồng và nhiều bộ phim truyền hình đã nhận được sự chào đón nhiệt tình từ khán giả trong nước. Ít ai ngờ rằng, phim Tết ở làng Địa Ngục đã dẫn đầu lượt xem trên Netflix trong nhiều tuần liền.
Với sự khởi đầu thành công, điện ảnh Việt Nam tiếp tục thể hiện sức hút của mình trong năm 2024. Chỉ sau 27 ngày công chiếu, bộ phim Mai của Trấn Thành đã thu về 500 tỷ đồng, lập kỷ lục mới cho phim Việt Nam. Điều đáng khích lệ hơn là, Trấn Thành chỉ với 3 tác phẩm điện ảnh đã được công chiếu, đã tự hào được gọi là đạo diễn nghìn tỷ đồng đầu tiên của Việt Nam.
Gần đây, bộ phim Lật mặt 7: Một điều ước của Lý Hải cũng đã đạt doanh thu hơn 200 tỷ đồng, đồng thời Lý Hải trở thành đạo diễn nghìn tỷ đồng thứ hai tại rạp chiếu Việt.
Bộ phim Đào, phở và piano, một tác phẩm khai thác đề tài chiến tranh, được nhà nước đặt hàng và lần đầu tiên công chiếu rộng rãi trên cả nước, đã nhận được sự đón nhận nhiệt tình từ khán giả và gây sốt trên mạng xã hội.
Ngoài ra, cũng không thể không nhắc đến những tác phẩm điện ảnh gây tiếng vang tại các Liên hoan phim quốc tế danh tiếng. Phim Phim Tro tàn rực rỡ của đạo diễn Bùi Thạc Chuyên đã giành giải cao nhất tại Liên hoan phim Ba lục địa. Phim Ròm đã đoạt giải Làn sóng mới tại Liên hoan phim quốc tế Busan 2019. Phim Vị (Taste) của đạo diễn Lê Bảo đã giành giải đặc biệt tại hạng mục Encounters tại Liên hoan phim quốc tế Berlin (Đức) lần thứ 71.
Trong lĩnh vực âm nhạc, ngành công nghiệp văn hoá Việt Nam cũng có những bước tiến đáng ngạc nhiên. Nhiều ca khúc của các nghệ sĩ Việt đã gây sốt tại thị trường châu Á và thu hút sự quan tâm của nghệ sĩ nổi tiếng từ Hàn Quốc và Trung Quốc.
Chi Pu, ví dụ, đã gây tiếng vang khi tham gia show truyền hình Đạp gió của Trung Quốc và sau đó tham gia nhiều chương trình truyền hình khác của Trung Quốc. Cô được truyền thông Trung Quốc đánh giá là “cầu nối văn hóa giữa hai nước trong thời kỳ mới”. Điều này cũng được Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nhắc đến trong bài đăng trên báo Nhân Dân, khen ngợi sự giao lưu và gắn kết ngày càng tăng mạnh giữa hai nước thông qua âm nhạc.
Đánh giá một cách công bằng, phải thừa nhận rằng mặc dù đã có những tiến bộ trong những năm gần đây, công nghiệp văn hoá Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế, đặc biệt là trong công tác quản lý. Một ví dụ điển hình là bộ phim Đào, phở và piano, được coi là dấu hiệu tích cực cho lĩnh vực điện ảnh do nhà nước đặt hàng. Phim đã gây sốt trên mạng xã hội và thu về doanh thu đáng khích lệ, nhưng vẫn gặp phải nhiều khó khăn trong quá trình phát hành rộng rãi và tìm kiếm doanh thu.
Việc này phần nào hé lộ những bất cập tồn tại trong cơ chế làm phim và phát hành của nhà nước. Bộ phim Đào, phở và piano đã làm nổi bật những vấn đề như: thiếu kinh phí làm truyền thông, giới hạn trong phát hành phim gây khó khăn trong việc tiếp cận công chúng, và sự thiếu hiểu biết về cơ chế thị trường và marketing trong công tác quản lý.
Nhìn vào kinh nghiệm của Hàn Quốc, chúng ta có thể thấy sự quan trọng của sự lãnh đạo chiến lược trong công nghiệp văn hoá. Ngay sau khi bộ phim Jurassic Park gây cú sốc với doanh thu lên tới 850 triệu USD và ảnh hưởng đến những người làm công tác quản lý ở Hàn Quốc, họ đã chứng tỏ sự nhạy bén và lựa chọn tham gia vào lĩnh vực điện ảnh, văn hóa.
Quyết tâm thực hiện các quy định đã được đề ra, chính phủ Hàn Quốc đã thành lập Trung tâm Sáng tạo nội dung Hàn Quốc (Korea Creative Content Agency KOCCA) với nhiệm vụ kết nối các hiệp hội và liên đoàn để hỗ trợ và thúc đẩy các hoạt động cho ngành công nghiệp văn hóa. Đồng thời, Hàn Quốc đã mở Trung tâm Văn hóa Hàn Quốc tại 28 quốc gia trên thế giới.
Nhờ vào sự đầu tư bài bản từ nhà nước và các tập đoàn kinh tế lớn, Hàn Quốc đã có những bước phát triển vượt bậc trong công nghiệp văn hoá.
Trong lĩnh vực điện ảnh, Hàn Quốc đã có một bước tiến đáng kinh ngạc. Năm 2020, bộ phim Ký sinh trùng (Parasite) của đạo diễn Bong Joon Ho đã giành 4 giải Oscar, đồng thời giành giải Cành cọ vàng tại LHP Cannes. Năm 2021, nữ diễn viên Youn Yuh-jung đã đạt giải Nữ diễn viên phụ xuất sắc nhất Oscar. Những thành công này đã giúp điện ảnh Hàn Quốc thể hiện sức mạnh và tiềm năng của mình.
Trong khi đó, công nghiệp điện ảnh Việt vẫn còn nhiều hạn chế và chưa thể phát triển mạnh mẽ như mong muốn. Đánh giá một cách công bằng, ngành công nghiệp điện ảnh Việt chỉ mới đạt thành tựu ban đầu nhờ sự cống hiến của các nghệ sĩ như Trấn Thành, Lý Hải, Victor Vũ… Nhưng để điện ảnh Việt khởi sắc và đóng góp cho công nghiệp văn hoá, chúng ta cần có một lãnh đạo có tầm nhìn chiến lược, không chỉ phụ thuộc vào những nỗ lực cá nhân của các nghệ sĩ.
Đánh giá chính xác, ngành công nghiệp âm nhạc cũng còn nhiều hạn chế và đang cần có sự hỗ trợ để phát triển. Các nghệ sĩ Việt cần được tạo điều kiện để tỏa sáng và trở thành những đại diện xuất sắc trong ngành công nghiệp này.
Trong quá trình xây dựng công nghiệp văn hoá Việt Nam, việc quan tâm đến quyền lực mềm của văn hoá quốc gia không thể bỏ qua. Đề cương về Văn hóa Việt Nam năm 1943 đã đề ra ba nguyên tắc cơ bản cho sự phát triển của nền văn hóa Việt Nam: dân tộc, khoa học và đại chúng.
Đặc biệt, việc thành lập Chiến lược phát triển Công nghiệp văn hoá Việt Nam vào năm 2016 đã đánh dấu bước ngoặt trong quá trình xây dựng và phát triển công nghiệp văn hoá của Việt Nam.
Tuy nhiên, việc thực hiện Công nghiệp văn hoá ở Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế và bất cập từ các cơ quan quản lý. Một ví dụ điển hình là bộ phim Đào, phở và piano, mặc dù đã gây sốt và thu về doanh thu khá tốt, nhưng vẫn gặp phải nhiều khó khăn trong việc phát hành rộng rãi và tìm kiếm doanh thu.
Điều này cho thấy việc xây dựng và phát triển công nghiệp văn hoá không thể chỉ dựa trên những sản phẩm sẵn có mà còn phải có những kế hoạch và chiến lược phát triển, cũng như cơ chế thị trường và hoạt động marketing trong quá trình quản lý và phát triển.
Với những thành công và bước tiến trong các lĩnh vực điện ảnh và âm nhạc, chúng ta có thể yên tâm rằng việc xây dựng công nghiệp văn hoá đang được thực hiện một cách tích cực. Tuy nhiên, để đạt được những thành tựu lớn hơn và đóng góp sâu sắc hơn cho công nghiệp văn hoá, chúng ta cần có sự quan tâm đầu tư và lãnh đạo chiến lược từ các cơ quan quản lý và các nhà sản xuất, nghệ sĩ.
