Cuộc sống ‘tệ hơn địa ngục’ của lính Ukraine ở tiền tuyến

Pháo binh Nga bắt đầu khai hỏa từ trước khi trời sáng. Viktor, lính bộ binh Ukraine thuộc Lữ đoàn Cơ giới số 58, bước vào chiến hào tối tăm và châm điếu thuốc, cẩn thận dùng tay che đốm lửa để tránh bị phát hiện. Một tiếng nổ lớn vang lên đằng xa, khi quả đạn pháo Nga rơi xuống.

Viktor nấp dưới tấm lưới ngụy trang và nhìn bầu trời vừa hửng sáng phía trên. Tiếng vo ve của chiếc máy bay không người lái (drone) vang lên trên đầu. Nó bay hàng chục mét từ đầu chiến hào và dừng lại ngay phía trên Viktor.

Anh nín thở. Một lát sau, tiếng vo ve tiếp tục vang lên. “Nó là một chiếc drone của chúng tôi”, người lính 37 tuổi nói và đưa điếu thuốc lên miệng.

Mặt trời cuối cùng cũng ló rạng và âm thanh ồn ào của cuộc chiến vang lên. Trong nhiều tuần, Viktor hầu như không ngủ khi pháo binh và drone Nga liên tục nhắm vào vị trí của anh. Vào ban ngày, anh làm nhiệm vụ cảnh giới, đề phòng quân Nga tìm cách băng qua bãi mìn phía trước trận địa. Đến đêm, anh cầm xẻng đào và gia cố chiến hào.

“Họ liên tục khai hỏa và điều lực lượng trinh sát trận địa. Chúng tôi phải sống sót bằng mọi giá và giữ vững phòng tuyến”, anh nói.

Đây là khởi đầu một ngày mệt mỏi nữa trên chiến tuyến miền đông Ukraine. Viktor sẽ hạn chế di chuyển nhất có thể trong chiến hào, cách vị trí tập kết của quân Nga chưa đầy 800 mét. Trong 7 tháng qua, đơn vị của anh đã cố thủ ở khu vực này, đẩy lùi nhiều đợt tấn công dữ dội của quân Nga.

Bước sang năm thứ ba xung đột, các lãnh đạo quân sự Ukraine thừa nhận tình hình chiến trường miền đông đã xấu đi. Hai năm chiến tranh trước đó đã tiêu hao nhiều đạn dược và nhân lực của Ukraine, trong khi cuộc phản công mùa hè năm ngoái thất bại cũng làm suy yếu tinh thần của binh sĩ nước này.

Dọc theo chiến tuyến miền đông, các đơn vị bộ binh, pháo binh và UAV của Ukraine đều phàn nàn về tình trạng thiếu đạn dược trầm trọng và kiệt sức, cùng nhu cầu cấp thiết bổ sung nhân lực. Tuy nhiên, đợt tấn công biên giới của Nga vào khu vực Kharkov hồi đầu tháng này có thể sẽ khiến Ukraine phải chuyển hướng nguồn lực từ các khu vực khác đến đó, khiến lực lượng của họ bị dàn mỏng thêm vào thời điểm quan trọng của cuộc chiến.

Mỹ hồi tháng 4 thông qua gói viện trợ 61 tỷ USD sau nhiều tháng trì hoãn và Ngoại trưởng Antony Blinken trong chuyến thăm Kiev tháng này đảm bảo rằng viện trợ “đang trên đường tới” Ukraine, trong đó một số đã được bàn giao.

Trrong cuộc phỏng vấn với Reuters tuần trước, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky kêu gọi đồng minh phương Tây tăng tốc viện trợ, lưu ý mọi quyết định hỗ trợ Ukraine mà họ đưa ra đều “trễ khoảng một năm”.

Trong khi đó, Nga tiếp tục tấn công Ukraine bằng nguồn lực dường như vô tận. Lực lượng Nga đã có những bước tiến ổn định trong những tháng gần đây. Hồi tháng 2, họ kiểm soát thành phố Avdeevka ở phía đông. Giờ đây, họ tìm cách kiểm soát Chasov Yar, thành phố chiến lược sẽ tạo điều kiện cho quân Nga tiến sâu vào những thành phố còn lại của tỉnh Donetsk.

Tổng thống Zelensky cho biết đợt tấn công gần đây của Nga vào Kharkov dường như khiến thế giới quên mất những trận chiến khốc liệt đang diễn ra ở Donetsk.

Trước khi chiến sự nổ ra, Viktor là thợ làm khung cửa sổ ở ngoại ô Uman, thành phố miền trung Ukraine. Vợ Viktor vừa sinh con gái và họ sống cùng bố mẹ anh.

Viktor nhận được giấy gọi nhập ngũ 4 tháng sau khi xung đột bùng phát. Anh nhanh chóng được điều tới khu vực bắc Ukraine, giáp biên giới Nga, để đào chiến hào và công sự. Sau đó, anh được triển khai tới Bakhmut ở miền đông Ukraine.

Tháng 9 năm ngoái, Viktor được trao một khẩu súng máy Browning và được dạy cách vệ sinh, bảo quản vũ khí. Một tuần sau, anh được chuyển đến mặt trận ở Donetsk.

Vào mùa đông, nhiệt độ ở chiến hào xuống tới âm 26 độ. Vào những ngày ấm hơn, chiến hào lại biến thành bùn lầy. Họ liên tục phải cảnh giác với drone Nga bay lượn trên đầu, sẵn sàng thả lựu đạn xuống chiến hào.

Trong một cuộc tấn công vào đầu năm nay, thiết giáp Nga xộc vào trận địa, chỉ cách vị trí của Viktor vài mét. Anh điều khiển súng máy bắn vào chiếc xe để chuyển hướng nó đến bãi mìn. Một quả mìn phát nổ sau đó.

Viktor và chỉ huy của anh cho biết các binh sĩ Nga bị thương sau vụ nổ cố gắng bò qua bãi mìn để quay lại vị trí tập trung. Ngay sau đó, Nga tăng cường các cuộc tập kích vào vị trí của Viktor.

“Tất nhiên chỉ huy Nga rất tức giận. Họ mất thiết bị, mất người nên bắt đầu đáp trả bằng mọi thứ họ có vào vị trí của chúng tôi”, Viktor nói.

Vào lúc đỉnh điểm giao tranh, Viktor cho rằng tất những gì có thể làm là cầu nguyện. Khi mùa xuân đến, cây cối ở đây không đâm chồi nảy lộc. Tất cả những gì Viktor thấy là những thân cây cháy đen vì bom đạn.

Sau nhiều tháng cố giữ phòng tuyến trước đối thủ có nguồn nhân lực và vật lực áp đảo, Viktor tỏ rõ sự mệt mỏi, kiệt sức. Chết chóc, thương vong xảy ra liên tục.

Báo cáo tình báo Mỹ hồi tháng 12/2023 cho biết Nga mất tới 90% nhân lực so với lúc bắt đầu chiến dịch, với khoảng 315.000 binh sĩ thương vong. Theo cơ quan tình báo Ukraine, bất chấp tổn thất, Nga ước tính vẫn còn gần 500.000 quân ở Ukraine và đang tiếp tục bổ sung lực lượng. Quan chức Ukraine cho biết Nga có kế hoạch bổ sung 300.000 tân binh cho cuộc tấn công mùa hè.

Tân Bộ trưởng Quốc phòng Nga tháng này cho biết Moskva không có kế hoạch huy động quân mới. Quan chức Nga cũng nói rằng đánh giá của phương Tây về tổn thất của Nga không chính xác.

Ông Zelensky gần đây ký đạo luật huy động quân gây nhiều tranh cãi để củng cố lực lượng Ukraine, hiện ước tính có 800.000 người. Dự luật được thông qua hồi tháng thứ 4, hạ tuổi nhập ngũ từ 27 xuống 25. Chính phủ Ukraine không nói luật sẽ huy động thêm bao nhiêu người và cần bao lâu để họ có thể tăng cường quân cho tiền tuyến.

“Mọi thứ ở đây không giống như những gì bạn thấy trên bản đồ với những đường kẻ và mũi tên. Chúng tôi nhìn thấy bạn bè của mình, những gì xảy ra với họ và những gì mà chúng tôi đang chiến đấu. Đó là địa ngục và thậm chí còn tệ hơn thế”, Viktor nói.

Hồi tháng 2, những cuộc tấn công liên tục của Nga khiến Viktor thiếu ngủ và sợ hãi. Một buổi sáng thức dậy, anh thậm chí không còn đủ sức để tới vị trí chiến đấu.

“Tôi không thể bình tĩnh được. Không phải tôi không muốn đi mà là không thể đi được. Tôi mệt mỏi cả về thể chất và tinh thần”, anh nói.

Viktor cảm thấy như tê liệt vì lo lắng. Điều gì sẽ xảy ra nếu anh không hoàn thành tốt nhiệm vụ? Điều gì sẽ xảy ra nếu anh khiến đồng đội, những người xem anh như anh em phải thất vọng?

Viktor chia sẻ những lo lắng với chỉ huy. Dù mặt trận đang thiếu nhân lực trầm trọng, chỉ huy vẫn cho Viktor vài ngày nghỉ ngơi và dành thời gian nói chuyện với bác sĩ tâm lý. Khoảng thời gian ngắn ngủi đó đã cứu anh, giúp anh vượt qua khủng hoảng.

“Cái chết có thể đến bất kỳ lúc nào. Tôi cũng dần quen với ý tưởng rằng cái chết có thể xảy ra và bạn không thể thoát khỏi nó”, Viktor nói.

Đột nhiên, tiếng hú của hỏa lực pháo binh lao tới khiến anh phải vội vã tìm chỗ nấp. “Nấp vào trong đi”, anh hét lên cùng lúc với tiếng nổ vang trời. Một tiếng hú khác tiếp tục vang lên, lần này ở gần hơn. Những bức tường đất của chiến hào rung chuyển. Sau đó tất cả rơi vào im lặng.

Một lúc sau, tiếng cầu cứu của một người lính Ukraine vang lên trên bộ đàm. Vị trí của người lính cách chiến hào của Viktor vài trăm mét đã bị tấn công và có thể là do drone tự sát của Nga. Chúng thường mang theo chất nổ và lao thẳng vào mục tiêu tấn công.

“Một 200, ba 300”, người lính nói qua bộ đàm, sử dụng mật mã quân đội với ý nghĩa là một người chết và ba người bị thương.

“Tôi phải làm gì tiếp theo?”, người lính hỏi. Anh được yêu cầu giữ nguyên vị trí và không cố gắng vượt qua bãi mìn.

Viktor cho biết nỗ lực giải cứu nhóm lính đó không thể bắt đầu trước khi trời tối. Qua bộ đàm, những người lính bị thương được yêu cầu chờ đợi thêm 8 tiếng nữa cho tới khi màn đêm buông xuống, để đội sơ tán đến giải cứu. Sau đó, họ sẽ được đưa tới cơ sở y tế gần tiền tuyến, trong khi một nhóm khác được điều động tới giữ vị trí thay thế.

Một tiếng nổ tiếp tục vang lên từ phía vị trí nhóm lính bị thương. Viktor cho biết quân Nga “đang cố gắng kết liễu họ”. Một số drone Nga sà xuống vị trí của họ và thả lựu đạn.

Viktor hút thêm điếu thuốc nữa. Anh không thể đếm được số lính chết hoặc bị thương mà anh từng thấy. Hơn bất kỳ điều gì, Viktor ước mình được về nhà, nhưng thêm rằng cơ hội để có một người lính khác thay thế vị trí của anh ở tiền tuyến là rất mong manh.

Nhiều lính Ukraine cho biết ngay cả khi chính phủ thông qua luật huy động quân, nhiều thanh niên Ukraine cũng sẽ không muốn bị đưa tới tiền tuyến khắc nghiệt.

“Không ai muốn thay thế chúng tôi? Ai sẽ muốn tới đây chứ?”, anh nói.

Cách đó vài chục km, tại ngôi làng bị tàn phá ở phía nam Donetsk, một người lính khác đang nhìn chằm chằm vào màn hình máy tính trong hầm trú ẩn tối tăm được sử dụng làm căn cứ chỉ huy. Roman, chỉ huy 38 tuổi của một trung đội hỗ trợ hỏa lực, nheo mắt nhìn màn hình đang hiện lên những hình ảnh do camera ảnh nhiệt ghi lại.

Roman tình nguyện tham gia chiến đấu từ năm 2022. Vào thời điểm Nga bắt đầu chiến dịch, anh đang sống ở Marseille, Pháp. Tại đây, anh gặp và kết hôn với một phụ nữ Pháp, mở nhà hàng pizza.

“Tôi thực sự đang sống cuộc sống mình mơ ước. Đó là tất cả những gì tôi muốn sau nhiều năm vất vả mưu sinh”, anh nói.

Khi xung đột nổ ra, vợ và mẹ cầu xin anh đừng trở về Ukraine. Song Roman cảm thấy rất xấu hổ nếu không trở về chiến đấu bảo vệ đất nước. Anh nhanh chóng gia nhập lực lượng phòng vệ Ukraine, đầu tiên tới Mykolaiv và Kherson ở miền nam đất nước, trước khi chuyển đến Bakhmut ở vùng Donbass.

Roman hiện là chỉ huy của 32 lính Ukraine trong Lữ đoàn Cơ giới số 58 đang chiến đấu ở khu vực Donetsk. Tất cả trận chiến của Roman gần như hoàn toàn diễn ra trên màn hình.

Cách tiền tuyến vài km, ba người lính trong đơn vị ngồi trong căn hầm chật chội, chờ lệnh từ Roman để phóng drone. Không giống như pháo binh hay các đội UAV tầm xa, đơn vị của họ cần ở gần tiền tuyến hơn, vì drone trinh sát có tầm bay ngắn. Cả đêm lẫn ngày, họ ngồi dưới lòng đất chờ lệnh điều khiển drone Mavic để giám sát khu vực và thả lựu đạn vào mục tiêu Nga.

Trong một chuyến bay trinh sát, drone của Roman phát hiện người lính Nga nấp dưới tán cây rậm rạp.

“Anh ta không thấy drone nên nghĩ mình an toàn. Nhưng không ai an toàn cả”, Roman nói khi nhìn hình ảnh người lính qua màn hình.

Sau khi phát hiện drone Ukraine, người lính Nga vội lao xuống cái hố dưới tán cây, song Denys đã kịp thả một quả lựu đạn tự chế vào vị trí của người này.

“Khá lắm, chàng trai”, Roman kêu lên, nhìn chằm chằm vào đám khói bụi bốc lên từ cái hố.

Roman cho biết mục tiêu của họ là khiến quân Nga sợ hãi. “Chúng tôi muốn họ ngồi yên trong hầm trú ẩn và thậm chí không dám ngóc đầu lên. Nếu bất kỳ khi nào thấy có chuyển động, chúng tôi sẽ tấn công họ bằng drone, UAV, đạn pháo hoặc súng máy, khiến họ phải sợ hãi ngay cả khi đi vệ sinh”, anh nói.

Tuy nhiên, Roman thực lòng chưa từng mong trở thành một người lính. Trong những bức ảnh vài năm trước, anh là một người đàn ông vô tư, luôn mỉm cười, thoải mái ăn pizza với bạn bè hoặc chụp ảnh trên cánh đồng lúa ở Bali. Anh nhập ngũ ngay sau khi kết hôn và trong tuần cuối ở Pháp, anh đã lập di chúc để đảm bảo vợ sẽ được chăm sóc nếu anh tử trận.

“Vợ tôi liên tục hỏi khi nào chuyện này mới kết thúc. Và tôi nói tôi không có câu trả lời”, Roman nói.

Lúc đầu anh nghĩ mình có thể chỉ xa nhà 1-2 năm, nhưng giờ anh tin chiến tranh sẽ tiếp tục ít nhất vài năm nữa. Quyết định tiếp tục chiến đấu của những người lính Ukraine như anh không hẳn là lựa chọn, mà đó là vấn đề về sự sống và cái chết của người dân, đất nước Ukraine. Roman tin rằng nếu Nga thắng ở Ukraine, không ai ở châu Âu có thể an toàn.

“Đối với châu Âu và toàn thế giới, chúng tôi đang ở tuyến đầu để bảo vệ họ”, anh nói. Giống nhiều người Ukraine và một số lãnh đạo châu Âu, Roman cho rằng Nga sẽ “không dừng lại ở Ukraine”. Điện Kremlin đã bác bỏ cáo buộc này.

Tại khu vực phía bắc sở chỉ huy của Roman, đơn vị pháo binh đang chờ đợi đợt giao đạn mới. Tình trạng thiếu đạn pháo của Ukraine đã trở thành yếu tố quyết định trong cuộc chiến ngăn bước tiến của Nga. Đợt tấn công qua biên giới của Nga ở Kharkov sẽ làm gia tăng căng thẳng cho mặt trận miền đông. Trong các cuộc phỏng vấn gần đây, Tổng thống Zelensky cho biết Nga đang khai hỏa đạn pháo gấp 10 lần Ukraine.

Một trong những mục tiêu của Nga là Kupyansk, thành phố thuộc vùng Kharkov mà Moskva kiểm soát đầu năm 2022 nhưng Ukraine giành lại cuối năm đó. Lực lượng Nga hiện cách thành phố khoảng 10 km.

Oleksii, người lính 27 tuổi trong đơn vị pháo binh của Lữ đoàn Cơ giới số 57, tình nguyện gia nhập lực lượng Ukraine cách đây 5 năm. Anh cho biết bản thân và đồng đội luôn có động lực chiến đấu, nhưng điều khiến họ lo lắng là tình trạng thiếu đạn pháo.

Vào năm 2022, một đơn vị pháo binh có thể khai hỏa 40-100 quả đạn mỗi ngày. Song hiện tại, con số này giảm xuống 2-3 quả mỗi ngày và nhiều nhất là hơn chục quả, theo Oleksii. Tổng thống Zelensky hồi tháng 2 cho biết Ukraine chỉ nhận được khoảng 30% trong số một triệu quả đạn pháo mà Liên minh châu Âu cam kết giao vào tháng 3.

Trong khi đó, Nga có nhà máy sản xuất đạn pháo trên khắp đất nước. “Người Nga có thể dùng hỏa lực pháo binh như kiểu bắn súng máy. Nó là vô tận”, chỉ huy đơn vị tên Yurii nói.

Chỉ huy 53 tuổi nhấn mạnh “không thể chỉ nhìn vào những bức ảnh để hiểu được sự khủng khiếp của cuộc chiến này”.

(Theo Reuters)