Tình hình hiện nay, nhiều doanh nghiệp đang áp dụng phương thức đầu tư hạ tầng giao thông theo mô hình Đối tác Công tư (PPP). Tuy nhiên, điều này đã dẫn đến tình trạng nợ dài hạn với số dư nợ lớn. Không ít thông tin cho rằng, các doanh nghiệp này gặp khó khăn trong hoạt động kinh doanh, nợ vượt tài sản, khả năng trả nợ yếu, và nguy cơ phá sản cao…
Một câu chuyện tương tự đã diễn ra gần đây với CTCP Đầu tư Hạ tầng Giao thông Đèo Cả (mã chứng khoán HHV). Đại diện của công ty này đã chia sẻ về mô hình đầu tư PPP trong ngành giao thông, đồng thời giải thích về việc vay nợ ngân hàng lớn.
Đầu tư theo hình thức Đối tác Công tư (PPP): Đây là một phương thức đầu tư được thực hiện thông qua việc hợp tác giữa Nhà nước và nhà đầu tư tư nhân theo một hợp đồng dự án PPP. Mục tiêu của phương thức này là thu hút nhà đầu tư tư nhân tham gia vào các dự án PPP trong lĩnh vực công tư hợp tác.
Theo Luật Đầu tư 2020, lĩnh vực đầu tư theo phương thức PPP bao gồm 5 lĩnh vực chính:
(1) Giao thông vận tải;
(2) Lưới điện, nhà máy điện (trừ nhà máy thủy điện và các trường hợp nhà nước độc quyền theo quy định của Luật Điện lực 2024);
(3) Thủy lợi, cung cấp nước sạch, thoát nước, xử lý nước thải, xử lý chất thải;
(4) Y tế, giáo dục – đào tạo;
(5) Hạ tầng công nghệ thông tin.
Trong giai đoạn 2016 – 2020, nhu cầu vốn cho các dự án giao thông ước tính đạt khoảng 1.015 nghìn tỷ đồng, trong khi ngân sách nhà nước chỉ đủ đáp ứng khoảng 28%. Do đó, các nhà đầu tư tư nhân đã đóng góp phần lớn vốn, góp phần xây dựng các công trình giao thông lớn, hiện đại.
Các dự án hạ tầng giao thông theo phương thức PPP thường có tổng mức đầu tư rất lớn, chẳng hạn như cao tốc Pháp Vân – Cầu Giẽ (8.475 tỷ đồng), cao tốc Vân Đồn – Móng Cái (9.100 tỷ đồng), cao tốc Bắc Giang – Lạng Sơn (12.188 tỷ đồng), cao tốc Hạ Long – Vân Đồn (13.000 tỷ đồng), xây dựng hầm đường bộ qua đèo Cả (21.612 tỷ đồng)…
Theo tính toán, nếu không đầu tư sớm, với các xa lộ hiện nay, bao gồm chi phí máy móc, vật liệu xây dựng, và tiền lương công nhân, tổng mức đầu tư sẽ tăng rất nhiều so với lúc dự án bắt đầu. Công ty Đầu tư Hạ tầng Giao thông Đèo Cả đã lý giải.
Với những dự án triển khai trước khi Luật PPP có hiệu lực (1/1/2021) dưới dạng hợp đồng Bot, không có sự đóng góp vốn từ nhà nước. Vốn chủ sở hữu của nhà đầu tư chỉ chiếm từ 10% – 15% tổng mức đầu tư, còn lại là vốn nhà đầu tư huy động từ các nguồn khác.
Đại diện của một công ty cho biết: “Nếu chỉ sử dụng vốn tự có từ nhà đầu tư, không có doanh nghiệp nào ở Việt Nam có khả năng thực hiện các dự án. Vì vậy, các nhà đầu tư hạ tầng giao thông phải vay vốn từ ngân hàng để thực hiện dự án, việc vay nợ là điều tất yếu”.
Đối với CTCP Đầu tư Hạ tầng Giao thông Đèo Cả, là một trong những nhà đầu tư dự án giao thông lớn với tổng mức đầu tư cao, tính đến ngày 31/3/2023, công ty đã ghi nhận khoản nợ dài hạn gần 20.000 tỷ đồng. Ông Nguyễn Hữu Hùng – Phó Chủ tịch HĐQT của CTCP này cho biết khoản vay này được sử dụng cho việc đầu tư các dự án như chuỗi hầm Đèo Cả, Cù Mông, Hải Vân, Bắc Giang – Lạng Sơn… Với mỗi dự án, việc vay tiền đã được ngân hàng xem xét và thẩm định về pháp lý, tính khả thi và hiệu quả của dự án. Các khoản vay được đảm bảo bằng quyền thu phí từ các dự án.
Theo ông Hùng, tất cả các dự án đã đi vào hoạt động kinh doanh, tạo ra nguồn thu ổn định và tăng trưởng hàng năm. Doanh thu từ các khoản thu phí trong năm 2023 đạt khoảng 1.572 tỷ đồng, tăng khoảng 6% so với cùng kỳ năm trước. Dòng tiền và lịch trả nợ đã được sắp xếp phù hợp với vòng thời gian thu phí và hoàn vốn của dự án. Do đó, khả năng trả nợ của các dự án đều được đảm bảo.
“Các khoản vay và lãi vay đều đã được trả đầy đủ, đúng hạn và không ảnh hưởng đến dòng tiền và hoạt động sản xuất kinh doanh cũng như lợi ích của cổ đông”, ông Hùng nhấn mạnh.
Ông Hùng cũng khẳng định rằng kết quả sản xuất kinh doanh của CTCP Đầu tư Hạ tầng Giao thông Đèo Cả trong giai đoạn 2019 – 2023 đã tăng trưởng mạnh mẽ. Doanh thu tăng gấp 4 lần, lợi nhuận sau thuế tăng 10 lần so với năm 2019. Các chỉ số thanh toán ngắn hạn và hệ số thanh toán nhanh đều ở mức an toàn (lần lượt đạt 2.1 và 2.03).
Các dự án BOT giao thông không chỉ trước đây mà ngay cả những dự án sau này, dù có sự hỗ trợ tối đa từ vốn nhà nước lên đến 70%, nhà đầu tư vẫn phải huy động nguồn vốn từ các nguồn khác.
Trong một cuộc họp để thảo luận giải quyết khó khăn và vướng mắc cho một số dự án BOT giao thông triển khai trước khi áp dụng Luật PPP, do Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì, ông Đào Minh Tú – Phó Thống đốc Thường trực Ngân hàng Nhà nước cho biết Ngân hàng Nhà nước đã có nhiều chỉ đạo đối với các ngân hàng thương mại nhằm triển khai các giải pháp chia sẻ với nhà đầu tư dự án BOT về lãi suất, cơ cấu lại nợ vay…
Trong chỉ thị ban hành ngày 2/5/2024 về triển khai nhiệm vụ điều hành chính sách tiền tệ năm 2024, tháo gỡ khó khăn cho sản xuất, kinh doanh, thúc đẩy tăng trưởng và ổn định kinh tế vĩ mô, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu Ngân hàng Nhà nước có giải pháp tín dụng phù hợp với các dự án BOT, BT về giao thông khả thi và hiệu quả.
Là một trong những ngân hàng đồng hành cùng Đèo Cả, ông Đinh Tiến Đức – Giám đốc Ngân hàng TMCP Tiên Phong – Chi nhánh Thăng Long (TP Bank) cho biết, TP Bank đã có quá trình thẩm định năng lực của Đèo Cả theo cách cẩn thận và kỹ lưỡng. Trong suốt thời gian hợp tác tín dụng với TP Bank, Đèo Cả luôn đảm bảo thực hiện nghĩa vụ trả gốc và lãi đúng hạn. “TPBank đánh giá cao năng lực của Đèo Cả, có khả năng thực hiện dự án, tiềm lực tài chính tốt. TP Bank sẽ tiếp tục đồng hành với Đèo Cả, cụ thể như dự án Hữu Nghị – Chi Lăng và sắp tới là các dự án khác”, ông Đức chia sẻ.
Trước đó, ngày 28/3/2024, Đèo Cả đã ký kết thỏa thuận hợp tác với Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB) – Chi nhánh Lâm Đồng, nhằm tạo điều kiện để Đèo Cả thực hiện các dự án giao thông theo hình thức Đối tác Công tư (PPP) với tổng vốn đầu tư dự kiến giai đoạn từ 2024 – 2027 lên đến 20.000 tỷ đồng. Các dự án được chọn để vay vốn và đáp ứng các điều kiện về vay vốn theo quy định của Chính phủ về tín dụng đầu tư của Nhà nước.
