Vài tháng trước, nhiều người nghĩ rằng cựu tổng thống Donald Trump sẽ liên tục phải dự các phiên tòa tại nhiều bang trong những tháng cuối trước thềm bầu cử tổng thống, khi các vụ truy tố được đưa ra xét xử.
Hiện tại, ông Trump đã bị bồi thẩm đoàn phán có tội trong vụ án chi tiền bịt miệng sao khiêu dâm Stormy Daniels ở New York, thẩm phán dự kiến tuyên án vào 11/7 và cựu tổng thống sẽ kháng cáo. Trong khi đó, ba vụ truy tố còn lại chưa định ngày xét xử, chưa chắc chắn liệu có phiên tòa nào diễn ra trước ngày bầu cử hay không. Những vụ này liên quan đến cáo buộc về giữ tài liệu mật, nỗ lực lật ngược kết quả bầu cử tổng thống năm 2020 và cáo buộc can thiệp bầu cử ở bang Georgia.
Nếu Trump tái đắc cử vào tháng 11, điều đó sẽ khiến hai vụ truy tố cấp liên bang trở nên phức tạp hơn bởi ông có thể bổ nhiệm bộ trưởng tư pháp mới, người có thể bác bỏ những bản cáo trạng. Bộ Tư pháp khi đó cũng khó có thể truy tố tổng thống đương nhiệm và không rõ liệu các tòa án có đồng ý để tổng thống hầu tòa vì các cáo buộc của bang Georgia hay không.
Nhưng nếu bất kỳ vụ án nào được đưa ra trước bồi thẩm đoàn, ông Trump sẽ ngồi vào bàn bào chữa với vị thế hoàn toàn khác so với ở New York: Ông sẽ là người có tiền án. Ông có nguy cơ phải chịu án phạt nặng hơn so với việc là người phạm tội lần đầu.
“Họ sẽ coi lịch sử phạm tội của ông ấy như một yếu tố để cân nhắc tuyên phạt”, Tess Lopez, nhà tư vấn pháp lý Mỹ, nói.
Cựu tổng thống Donald Trump tại tòa hình sự Manhattan, New York ngày 21/5. Ảnh: AP
Nhóm pháp lý của ông Trump cho đến nay đã cố gắng trì hoãn những phiên xét xử và chiến lược này khá hiệu quả.
Tại bang Florida, nơi ông Trump bị truy tố cấp liên bang vì cáo buộc xử lý tài liệu không đúng quy định sau khi rời Nhà Trắng, thẩm phán Aileen M. Cannon đã hủy lịch xét xử vốn ấn định vào tháng 5 và trì hoãn phiên tòa vô thời hạn.
Cannon cho phép tiếp nhận các yêu cầu tiền xét xử và dự định dành cả mùa hè để tổ chức các phiên điều trần về nỗ lực tranh luận để giảm bớt hoặc xóa cáo trạng, khiến việc xét xử trước cuộc bầu cử tháng 11 khó có thể diễn ra.
Chuyên gia pháp lý cho rằng trong số ba vụ truy tố, vụ án cấp liên bang ở Washington, nơi ông Trump bị cáo buộc âm mưu lật ngược kết quả bầu cử, cản trở quy trình bầu cử và âm mưu tước quyền của cử tri, là vụ án có nhiều khả năng được xét xử trước ngày tổng tuyển cử nhất. Vụ án đang tạm dừng trong thời gian Tòa án Tối cao cân nhắc về quyền miễn trừ truy tố của ông Trump.
Đội ngũ pháp lý của Trump lập luận cựu tổng thống được hưởng quyền “miễn trừ tuyệt đối” và không thể bị truy tố với những hành động mà ông thực hiện khi còn ở Nhà Trắng, do đó, cáo trạng cần bị hủy. Tòa Tối cao dự kiến đưa ra quyết định trong tháng này hoặc đầu tháng 7. Nếu các thẩm phán nhất trí rằng ông Trump có thể bị truy tố, vụ án ở Washington sẽ nối lại quá trình chuẩn bị tiền xét xử.
Tại bang Georgia, nơi ông Trump và 14 người khác đối mặt cáo buộc cấp bang về gian lận liên quan tới nỗ lực lật ngược kết quả bầu cử ở bang này, các công tố viên và bị đơn đang chờ tòa phúc thẩm xem xét liệu công tố viên hạt Fulton Fani T. Willis có được phép tiếp tục tham gia vụ án hay không. Bà vướng vào rắc rối khi bị phát hiện có quan hệ tình cảm với một luật sư mà bà đã thuê để làm công tố viên chính trong vụ án.
Tòa phúc thẩm bang Georgia dự kiến không thụ lý vụ kiện trước cuối mùa hè này và phán quyết cũng khó có thể đưa ra trước cuối năm 2024 hoặc đầu năm 2025. Phiên tòa xử ông Trump sẽ không bắt đầu trước khi tòa phúc phẩm ra quyết định.
Ngoài ra, vụ kiện ở Georgia cũng có thể bị ảnh hưởng bởi phán quyết về quyền miễn truy tố của Tòa án Tối cao. Nếu thẩm phán quyết định ông Trump được hưởng quyền miễn trừ, các luật sư bào chữa gần như chắc chắn sẽ tận dụng điều đó cho vụ kiện ở Georgia.
Tuy nhiên, nếu ông Trump phải hầu tòa một trong ba vụ truy tố này, nhiều luật sư bào chữa cảnh báo phán quyết ở New York có thể ảnh hưởng tới khả năng tự bào chữa của ông. Các luật sư luôn cho rằng việc để thân chủ tự bào chữa tiềm ẩn nhiều rủi ro nhưng ông Trump đã không loại trừ phương án này. Trong trường hợp Trump thật sự làm vậy, công tố viên có thể viện dẫn bản án ở New York để lập luận rằng lời nói của ông không đáng tin.
Hệ thống tư pháp Mỹ có bộ hướng dẫn tuyên án, trong đó bị cáo sẽ bị tính “điểm” tội sau khi thẩm phán đánh giá lý lịch tư pháp và đặc điểm cá nhân. Những điểm đó sẽ đóng vai trò như căn cứ để thẩm phán đưa ra bản án thích đáng, điểm càng cao thì hình phạt càng lớn.
Lopez nói rằng ông Trump có thể sẽ bị tính một điểm sau khi bị phán có tội ở New York. Nếu ông bị tuyên án tù ít nhất 60 ngày, ông sẽ bị tích thêm hai điểm, nhưng điều này khó xảy ra do ông đã cao tuổi và không có tiền sử phạm tội.
Thẩm phán cũng sẽ đánh giá các đặc điểm cá nhân như ông Trump có tôn trọng lệnh của tòa án và thể hiện sự ăn năn hay không. Các thẩm phán thường tuân thủ bản hướng dẫn tuyên án này, dù họ có quyền tự quyết định mà không bị ràng buộc bởi chúng.
“Họ thực sự quan tâm đến lịch sử phạm tội, đặc điểm cá nhân và hoàn cảnh phạm tội của bạn, xem những yếu tố đó sẽ làm tăng hay giảm nhẹ mức án”, Lopez nói.
(Theo Washington Post, Reuters, AFP)
